Her Voice: Behind Armenian Lullabies maakte deel uit van het eerste seizoen van Repetition is a Form of Changing; Vleeshals internationaal nomadisch programma 2024-2025, gecureerd door League of Tenders. Dit eerste seizoen, getiteld Her Right, was gewijd aan dekoloniale benaderingen van het feminisme en het bevragen ervan vanuit niet-westerse perspectieven.

In Her Voice: Behind Armenian Lullabies verkende kunstenaar en geluidsonderzoeker Lucia Kagramanyan de rijke traditie van Armeense slaapliedjes om te laten zien hoe vrouwenstemmen een krachtig instrument kunnen zijn voor kennisproductie en de intergenerationele overdracht daarvan, zelfs als de namen van deze duizenden vrouwen onbekend zijn.

Het project vond plaats als een speciaal programma op NTS Radio en Radio Alhara en als een fysieke luistersessie bij Framer Framed (Amsterdam) op 5 november om 18:30 uur.

Voor haar project richtte Kagramanyan zich op veldonderzoek en dook ze in de archieven van Armeense platenlabels. Ze verzamelde slaapliedjes uit heel Armenië, bijvoorbeeld van families van vrienden. Ook vroeg ze haar eigen moeder, Anna Vardazaryan, een slaapliedje van haar grootmoeder Ivetta Aznaurova te vertolken. Kagramanyan verwijst in haar werk naar verschillende bronnen van klassieke en populaire Armeense muziek; van Komitas Vardapet, een componist en priester die als eerste de Armeense slaapliedjestraditie onderzocht en bewaarde, tot Sovjetmuzikanten als de wereldberoemde Aram Khachaturian en Arno Babajanian en de minder bekende Gevorg Armenyan en Emma Mihranyan.

In een institutionele context worden veel van de traditionele slaapliedjes gecomponeerd en uitgevoerd door mannen, terwijl ze aanvankelijk voornamelijk door vrouwen worden gezongen. Slaapliedjes worden meestal gezongen door moeders om hun kinderen te kalmeren en vormen de eerste intieme muzikale ervaring in iemands leven. De Armeense slaapliedjes die Kagramanyan heeft verzameld weerspiegelen de complexiteit van de traditie, waarin melodieuze gezangen en eenvoudige rijmpjes worden gecombineerd met mythen, legenden en verhalen over persoonlijk en collectief verdriet. Deze liedjes helpen dus niet alleen om emotionele banden te smeden door middel van geluid, woorden en aanraking, maar vormen ook een integraal onderdeel van de orale geschiedenis en het culturele geheugen van een groep mensen — meestal geproduceerd door vrouwen op een niet-didactische en helende manier.

De Armeense onderzoekster Melissa Bilal uit Istanbul omschrijft hoe ‘het somatische karakter van het slaapliedje verder reikt dan de huid. Het geheugen van het slaaplied is inter-lichamelijk en dus sociaal en politiek.’ Bilal onderzoekt hoe slaapliedjes in Armeense gemeenschappen in Turkije een archief van herinneringen aan de genocide werden. Bilal beschrijft hoe ‘deze liedjes de herinnering op verschillende niveaus bemiddelden, door een vrouw te verbinden met haar ervaringen uit het verleden, door generaties binnen een familie met elkaar te verbinden, of door een gevoel van verbondenheid met een collectieve geschiedenis te creëren.’

De rol van vrouwen in de geschiedenis, in het verzet tegen onderdrukking — en in de muziekgeschiedenis — is vaak onduidelijk. Toch is het dagelijkse werk van het opvoeden van kinderen en het op deze manier doorgeven van het collectieve geheugen, de cultuur en de taal niet alleen fundamenteel voor de politieke strijd, maar ook voor het genezingsproces. De slaapliedjes die tegenwoordig door Armeense moeders worden gezongen, maken het mogelijk om de strijd, het verdriet en de vreugde van mensen over generaties en landsgrenzen heen met elkaar te verweven. In haar project probeert Kagramanyan de credits terug te geven aan de vrouwen die de overvloedige en complexe traditie hebben gecreëerd — de erfenis van het slaapliedje, die een integraal onderdeel is van de geschiedenis, in tegenstelling tot hun namen.

Lucia Kagramanyan is een kunstenaar en DJ uit Wenen. Ze is tevens presentator van het NTS-radioprogramma Panorama Yerevan, waarin Armeense muziek in al haar variëteit wordt gepresenteerd. Kagramanyan onderzoekt Armeense muziek en maakt deze toegankelijk via radio-afleveringen van een uur die zich richten op verschillende genres of stemmingen, waarbij oude en nieuwe opnamen worden gemixt. Ze is ook resident bij Radio Alhara, waar ze elke eerste dinsdag van de maand een late-night show presenteert. Kagramanyan studeert momenteel beeldende kunst en critical studies aan de Akademie der bildenden Künste in Wenen.

Partners:

NTS Radio is een wereldwijd online radioplatform dat nieuwsgierige luisteraars een thuis biedt om muziek te ontdekken. Gemaakt door muziekliefhebbers, voor muziekliefhebbers. NTS zendt muziek uit vanuit meer dan 80 steden over de hele wereld en biedt artiesten een platform via radio en creatieve projecten.

Radio Alhara is een Palestijns online radiostation dat uitzendt vanuit Bethlehem sinds de lancering in maart 2020.

Framer Framed is een platform voor hedendaagse kunst, visuele cultuur en kritische theorie en praktijk. Elk jaar presenteert de organisatie een verscheidenheid aan tentoonstellingen naast diverse culturele en educatieve programma's op haar hoofdlocatie in Amsterdam Oost, evenals haar projectruimte Werkplaats Molenwijk in Amsterdam Noord.